{"id":29876,"date":"2019-05-27T19:59:25","date_gmt":"2019-05-27T14:29:25","guid":{"rendered":"https:\/\/www.cbselabs.com\/?p=29876"},"modified":"2021-09-18T15:19:50","modified_gmt":"2021-09-18T09:49:50","slug":"ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/","title":{"rendered":"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932"},"content":{"rendered":"

NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932<\/h2>\n

\u090f\u0928.\u0938\u0940.\u0908.\u0906\u0930.\u091f\u0940. \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 (\u092a\u0943\u0937\u094d\u0920 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 158)<\/strong>
\n\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 1.
\n\u0918\u093e\u0938 \u0915\u093e \u091b\u094b\u091f\u093e-\u0938\u093e \u092a\u094c\u0927\u093e \u092d\u0940 \u0906\u0938\u093e\u0928\u0940 \u0938\u0947 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0928\u093f\u0915\u0932 \u092a\u093e\u092f\u093e, \u091c\u092c\u0915\u093f \u092e\u091f\u0930 \u0915\u0940 \u092c\u0947\u0932 \u0915\u0947 \u0938\u0939\u093e\u0930\u0947 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0932\u0917\u0940 \u0921\u0902\u0921\u0940 \u090f\u0915 \u091d\u091f\u0915\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u0917\u093f\u0930 \u0917\u0908?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0918\u093e\u0938 \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902 \u091c\u092e\u0940\u0928 \u092e\u0947\u0902 \u0917\u0939\u0930\u093e\u0908 \u0924\u0915 \u091c\u093e\u0915\u0930 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u094b \u091c\u092e\u0940\u0928 \u092a\u0930 \u091c\u092e\u093e\u090f \u0930\u0916\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964 \u0907\u0938\u0932\u093f\u092f\u0947 \u0918\u093e\u0938 \u0915\u093e \u091b\u094b\u091f\u093e \u092a\u094c\u0927\u093e \u092d\u0940\u0964 \u0906\u0938\u093e\u0928\u0940 \u0938\u0947 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0928\u093f\u0915\u0932 \u092a\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948 \u091c\u092c\u0915\u093f \u092e\u091f\u0930 \u0915\u0940 \u092c\u0947\u0932 \u0915\u0947 \u0938\u0939\u093e\u0930\u0947 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0932\u0917\u0940 \u0921\u0902\u0921\u0940 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u094b\u0908 \u091c\u0921\u093c \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0925\u093e, \u091c\u094b \u0915\u093f \u091c\u092e\u0940\u0928 \u0915\u094b \u092a\u0915\u0921\u093c\u0915\u0930 \u0930\u0916\u0924\u0940\u0964\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 2.
\n\u0915\u094d\u092f\u093e \u0938\u092d\u0940 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0939\u093e\u0901, \u0938\u092d\u0940 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 3.
\n\u0905\u092a\u0928\u0947 \u0906\u0938-\u092a\u093e\u0938 \u0915\u0941\u091b \u092a\u0947\u0921\u093c-\u092a\u094c\u0927\u0947 \u0926\u0947\u0916\u094b\u0964 \u0905\u0902\u0926\u093e\u091c\u093e \u0932\u0917\u093e\u0913, \u0907\u0928\u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902 \u0915\u093f\u0924\u0928\u0940 \u0917\u0939\u0930\u0940 \u0939\u094b\u0902\u0917\u0940?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u091b\u094b\u091f\u0947 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947 \u091c\u092e\u0940\u0928 \u0915\u0947 \u0905\u0902\u0926\u0930 2 \u0938\u0947 10 \u0907\u0902\u091a \u0924\u0915 \u0905\u0902\u0926\u0930 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u092c\u0921\u093c\u0947 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902 \u091c\u092e\u0940\u0928 \u0915\u0947 \u0905\u0902\u0926\u0930 10 \u092b\u0940\u091f \u0938\u0947 \u092d\u0940 \u091c\u094d\u092f\u093e\u0926\u093e \u0917\u0939\u0930\u093e\u0908 \u0924\u0915 \u091c\u093e\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 4.
\n\u0924\u0940\u0928 \u0926\u093f\u0928 \u092c\u093e\u0926 \u0905\u092c\u094d\u0926\u0941\u0932 \u0928\u0947 \u0926\u0947\u0916\u093e \u0915\u093f \u092e\u091f\u0930 \u0915\u0947 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u093e \u091f\u0942\u091f\u093e \u0939\u0941\u0906 \u090f\u0915 \u0939\u093f\u0938\u094d\u0938\u093e \u0938\u0942\u0916 \u0917\u092f\u093e \u0925\u093e\u0964 \u091a\u093f\u0924\u094d\u0930 \u0915\u094b \u0926\u0947\u0916\u094b\u0964 \u0905\u0902\u0926\u093e\u091c\u093e \u0932\u0917\u093e\u0913, \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u093e \u0915\u094c\u0928-\u0938\u093e \u0939\u093f\u0938\u094d\u0938\u093e \u0938\u0942\u0916\u093e \u0939\u094b\u0917\u093e? \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092e\u091f\u0930 \u0915\u0947 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u093e \u091f\u0942\u091f\u093e \u0939\u0941\u0906 \u0924\u0928\u093e \u0924\u0925\u093e \u0909\u0938\u092e\u0947\u0902 \u0932\u0917\u0947 \u092a\u0924\u094d\u0924\u0947 \u0938\u0942\u0916 \u0917\u092f\u0947 \u0939\u094b\u0902\u0917\u0947\u0964 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902\u0915\u093f \u091f\u0942\u091f\u0947 \u0939\u0941\u090f \u0939\u093f\u0938\u094d\u0938\u0947 \u0915\u094b \u0906\u0935\u0936\u094d\u092f\u0915 \u092a\u094b\u0937\u0923 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u092e\u093f\u0932\u093e \u0925\u093e\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 5.
\n\u0924\u0941\u092e \u0915\u094d\u092f\u093e \u0938\u094b\u091a\u0924\u0947 \u0939\u094b \u0915\u093f \u0924\u0947\u091c \u0906\u0901\u0927\u0940 \u0915\u0947 \u092c\u093e\u0935\u091c\u0942\u0926 \u0928\u0940\u092e \u0915\u093e \u092a\u0947\u0921\u093c \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0917\u093f\u0930\u093e?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0915\u094d\u092f\u094b\u0902\u0915\u093f \u0928\u0940\u092e \u0915\u0947 \u092a\u0947\u0921\u093c \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947 \u091c\u092e\u0940\u0928 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u093e\u092b\u0940 \u0905\u0902\u0926\u0930 \u0924\u0915 \u0917\u0908 \u0939\u0941\u0908 \u0925\u0940\u0902\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 6.
\n\u092e\u0941\u0930\u091d\u093e\u090f \u0939\u0941\u090f \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u094b \u092a\u093e\u0928\u0940 \u0926\u0947\u0928\u0947 \u0938\u0947 \u0909\u0928\u0915\u0940 \u092a\u0924\u094d\u0924\u093f\u092f\u093e\u0901 \u092b\u093f\u0930 \u0938\u0947 \u0939\u0930\u0940 \u0939\u094b \u091c\u093e\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0915\u0948\u0938\u0947?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u091c\u092e\u0940\u0928 \u0938\u0947 \u092e\u093f\u0932\u0928\u0947 \u0935\u093e\u0932\u093e \u0906\u0935\u0936\u094d\u092f\u0915 \u092a\u094b\u0937\u0915 \u0924\u0924\u094d\u0935 \u092a\u093e\u0928\u0940 \u0915\u0947 \u0938\u0939\u093e\u0930\u0947 \u0939\u0940 \u092a\u0924\u094d\u0924\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0924\u0925\u093e \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0905\u0928\u094d\u092f \u092d\u093e\u0917 \u0924\u0915 \u091c\u093e\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 7.
\n\u0924\u0941\u092e\u094d\u0939\u0947\u0902 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0932\u0917\u0924\u093e \u0939\u0948, \u0915\u094d\u092f\u093e \u0938\u092d\u0940 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u094b \u092a\u093e\u0928\u0940 \u091a\u093e\u0939\u093f\u090f?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0939\u093e\u0901, \u0938\u092d\u0940 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u094b \u092a\u093e\u0928\u0940 \u091a\u093e\u0939\u093f\u090f\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 8.
\n\u0924\u0941\u092e\u094d\u0939\u093e\u0930\u0947 \u0906\u0938-\u092a\u093e\u0938 \u0915\u093f\u0928 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u094b \u0928\u093f\u092f\u092e\u093f\u0924 \u0930\u0942\u092a \u0938\u0947 \u092a\u093e\u0928\u0940 \u0926\u0947\u0928\u0947 \u0915\u0940 \u091c\u0930\u0942\u0930\u0924 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u091b\u094b\u091f\u0947 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u094b\u0964 \u091c\u0948\u0938\u0947-\u092b\u0942\u0932\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u092a\u094c\u0927\u0947\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 9.
\n\u0905\u0917\u0930 \u0907\u0928 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u094b \u092a\u093e\u0928\u0940 \u0928 \u0926\u0947\u0902, \u0924\u094b \u0915\u094d\u092f\u093e \u0939\u094b\u0917\u093e?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092f\u0947 \u0938\u0942\u0916 \u091c\u093e\u092f\u0947\u0902\u0917\u0947\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 10.
\n\u0905\u092c\u094d\u0926\u0941\u0932 \u0915\u093e \u0927\u094d\u092f\u093e\u0928 \u0907\u0938 \u092c\u093e\u0924 \u092a\u0930 \u0917\u092f\u093e \u0915\u093f \u0909\u0938\u0928\u0947 \u0924\u094b \u0915\u092d\u0940 \u0928\u0940\u092e \u0915\u0947 \u092a\u0947\u0921\u093c \u0915\u094b \u092a\u093e\u0928\u0940 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0926\u093f\u092f\u093e\u0964 \u0909\u0938\u0928\u0947 \u0938\u094b\u091a\u093e, \u201c\u0928\u0940\u092e \u0915\u0947 \u092a\u0947\u0921\u093c \u0915\u094b \u092a\u093e\u0928\u0940 \u092e\u093f\u0932\u0924\u093e \u0915\u0939\u093e\u0901 \u0938\u0947 \u0939\u0948 ?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0928\u0940\u092e \u0915\u0947 \u092a\u0947\u0921\u093c \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947 \u091c\u092e\u0940\u0928 \u0915\u0947 \u0905\u0902\u0926\u0930 \u0915\u093e\u092b\u0940 \u0917\u0939\u0930\u093e\u0908 \u0924\u0915 \u091c\u093e\u0924\u0940 \u0939\u0948, \u0935\u0939 \u0906\u0935\u0936\u094d\u092f\u0915 \u092a\u093e\u0928\u0940 \u0935\u0939\u0940\u0902 \u0938\u0947 \u092a\u094d\u0930\u093e\u092a\u094d\u0924 \u0915\u0930\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 11.
\n\u0924\u0941\u092e\u094d\u0939\u093e\u0930\u0947 \u0906\u0938-\u092a\u093e\u0938 \u0910\u0938\u0947 \u0915\u094c\u0928-\u0938\u0947 \u092a\u0947\u0921\u093c-\u092a\u094c\u0927\u0947 \u0939\u0948\u0902, \u091c\u093f\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u092a\u093e\u0928\u0940 \u0926\u0947\u0928\u0947 \u0915\u0940 \u091c\u0930\u0942\u0930\u0924 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u092a\u0921\u093c\u0924\u0940\u0964
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092c\u0921\u093c\u0947 \u092a\u0947\u0921\u093c \u091c\u0948\u0938\u0947-\u0928\u0940\u092e, \u0906\u092e, \u092a\u0940\u092a\u0932 \u0906\u0926\u093f\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 12.
\n\u0909\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u092a\u093e\u0928\u0940 \u0915\u0939\u093e\u0901 \u0938\u0947 \u092e\u093f\u0932\u0924\u093e \u0939\u0948? \u0915\u094b\u0908 \u0926\u094b \u0905\u0902\u0926\u093e\u091c\u093e \u0932\u0917\u093e\u0913\u0964
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n(\u0915) \u0909\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u092a\u093e\u0928\u0940 \u091c\u092e\u0940\u0928 \u0938\u0947 \u092e\u093f\u0932\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964
\n(\u0916) \u0909\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u092a\u093e\u0928\u0940 \u0935\u093e\u0930\u093f\u0938 \u0938\u0947 \u092e\u093f\u0932\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 13.
\n\u0905\u092c\u094d\u0926\u0941\u0932 \u0915\u094b \u092f\u0939 \u0938\u094b\u091a\u0915\u0930 \u0906\u0936\u094d\u091a\u0930\u094d\u092f \u0939\u0941\u0906, \u0915\u094d\u092f\u093e \u092e\u0942\u0932\u0940 \u092d\u0940 \u091c\u0921\u093c \u0939\u0948\u0964 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0915\u094d\u092f\u094b\u0902\u0915\u093f \u0907\u0938\u0915\u0947 \u092a\u0939\u0932\u0947 \u0905\u092c\u094d\u0926\u0941\u0932 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u091c\u093e\u0928\u0924\u093e \u0925\u093e \u0915\u093f \u092e\u0942\u0932\u0940 \u092d\u0940 \u091c\u0921\u093c \u0939\u0948\u0964 \u0926\u0930\u0905\u0938\u0932 \u092c\u0939\u0941\u0924 \u0938\u093e\u0930\u0940 \u0938\u092c\u094d\u091c\u093f\u092f\u093e\u0901 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947 \u0939\u094b\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 14.
\n\u0928\u0940\u091a\u0947 \u0926\u093f\u090f \u0917\u090f \u091a\u093f\u0924\u094d\u0930\u094b\u0902 \u0915\u094b \u0926\u0947\u0916\u094b\u0964 \u092a\u0924\u093e \u0932\u0917\u093e\u0913, \u0907\u0928\u092e\u0947\u0902 \u0915\u094c\u0928-\u0938\u0940 \u0938\u092c\u094d\u091c\u093f\u092f\u093e\u0901 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947 \u0939\u0948\u0902-
\n\"NCERT
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0928\u093f\u092e\u094d\u0928\u0932\u093f\u0916\u093f\u0924 \u0938\u092c\u094d\u091c\u093f\u092f\u093e\u0901 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947 \u0939\u0948\u0902
\n\"NCERT<\/p>\n

\u090f\u0928.\u0938\u0940.\u0908.\u0906\u0930.\u091f\u0940. \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 (\u092a\u0943\u0937\u094d\u0920 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 160)<\/strong>
\n\u0938\u0935\u093e\u0932 \u0939\u0940 \u0938\u0935\u093e\u0932<\/strong>
\n\u0906\u091c\u0915\u0932 \u0924\u094b \u0905\u092c\u094d\u0926\u0941\u0932 \u0915\u0947 \u0926\u093f\u092e\u093e\u0917 \u092e\u0947\u0902 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0939\u0940 \u0918\u0942\u092e\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0909\u0928\u0915\u0947 \u092c\u093e\u0930\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0928\u0947\u0915\u094b\u0902 \u0938\u0935\u093e\u0932 \u0909\u0920\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0938\u094d\u0915\u0942\u0932 \u0915\u0940 \u0926\u0940\u0935\u093e\u0930 \u0938\u0947 \u090f\u0915 \u092a\u094c\u0927\u093e \u0928\u093f\u0915\u0932\u0924\u0947 \u0926\u0947\u0916\u0915\u0930 \u0905\u092c\u094d\u0926\u0941\u0932 \u0938\u094b\u091a\u0928\u0947 \u0932\u0917\u093e-
\n\"NCERT<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 1.
\n\u0907\u0938 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902 \u0915\u0939\u093e\u0901 \u0924\u0915 \u091c\u093e \u0930\u0939\u0940 \u0939\u094b\u0902\u0917\u0940?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0907\u0938 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902 \u0926\u0940\u0935\u093e\u0930 \u0915\u0947 \u0915\u093e\u092b\u0940 \u0905\u0902\u0926\u0930 \u0924\u0915 \u091c\u093e \u0930\u0939\u0940 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 2.
\n\u0907\u0938\u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u094b\u0902 \u0915\u094b \u092a\u093e\u0928\u0940 \u0915\u0939\u093e\u0901 \u0938\u0947 \u092e\u093f\u0932\u0924\u093e \u0939\u094b\u0917\u093e?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0926\u0940\u0935\u093e\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u092e\u094c\u091c\u0942\u0926 \u0928\u092e\u0940 \u0938\u0947 \u0907\u0938\u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u094b\u0902 \u0915\u094b \u092a\u093e\u0928\u0940 \u092e\u093f\u0932\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 3.
\n\u092f\u0939 \u092a\u094c\u0927\u093e \u0915\u093f\u0924\u0928\u093e \u092c\u0921\u093c\u093e \u0939\u094b\u0917\u093e?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092f\u0926\u093f \u0907\u0938 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u094b \u0926\u0940\u0935\u093e\u0930 \u0938\u0947 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0909\u0916\u093e\u0921\u093c\u093e \u091c\u093e\u092f\u0947\u0917\u093e \u0924\u094b \u092f\u0939 \u090f\u0915 \u092a\u0947\u0921\u093c \u092d\u0940 \u092c\u0928 \u0938\u0915\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 4.
\n\u0926\u0940\u0935\u093e\u0930 \u0915\u093e \u0915\u094d\u092f\u093e \u0939\u094b\u0917\u093e?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u0947 \u092c\u0921\u093c\u0947 \u0939\u094b\u0928\u0947 \u0938\u0947 \u0926\u0940\u0935\u093e\u0930 \u092b\u091f \u091c\u093e\u092f\u0947\u0917\u0940\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 5.
\n\u0938\u093e\u092e\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u091a\u093f\u0924\u094d\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u0926\u093f\u0916\u093e\u090f \u0917\u090f \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u094b \u092a\u0939\u091a\u093e\u0928\u094b \u0914\u0930 \u0928\u093e\u092e \u092c\u0924\u093e\u0913?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092f\u0939 \u092a\u0940\u092a\u0932 \u0915\u093e \u092a\u094c\u0927\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 6.
\n\u0915\u094d\u092f\u093e \u0924\u0941\u092e\u0928\u0947 \u0915\u092d\u0940 \u0915\u093f\u0938\u0940 \u0926\u0940\u0935\u093e\u0930 \u0915\u0940 \u0926\u0930\u093e\u0930 \u0938\u0947 \u0915\u094b\u0908 \u092a\u094c\u0927\u093e \u0909\u0917\u0924\u0947 \u0939\u0941\u090f \u0926\u0947\u0916\u093e \u0939\u0948?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0939\u093e\u0901, \u0926\u0947\u0916\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 7.
\n\u0915\u0939\u093e\u0901 \u092a\u0930?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0938\u094d\u0915\u0942\u0932 \u0915\u0940 \u092a\u0940\u091b\u0947 \u0935\u093e\u0932\u0940 \u091a\u093e\u0930\u0926\u0940\u0935\u093e\u0930\u0940 \u092a\u0930\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 8.
\n\u0909\u0938\u0947 \u0926\u0947\u0916\u0915\u0930 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0924\u0941\u092e\u094d\u0939\u093e\u0930\u0947 \u092e\u0928 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u094b\u0908 \u0938\u0935\u093e\u0932 \u0909\u0920\u093e?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0939\u093e\u0901, \u0909\u0938\u0947 \u0926\u0947\u0916\u0915\u0930 \u092e\u0947\u0930\u0947 \u092e\u0928 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u0908 \u0938\u0935\u093e\u0932 \u0909\u0920\u0947\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 9.
\n\u0915\u0941\u091b \u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 \u092c\u0924\u093e\u0913\u0964 \u0905\u092a\u0928\u0947 \u092c\u0921\u093c\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0909\u0928\u0915\u0947 \u0909\u0924\u094d\u0924\u0930: \u092a\u0924\u093e \u0915\u0930\u094b\u0964
\n(\u0915) \u0935\u0939 \u092a\u094c\u0927\u093e \u0935\u0939\u093e\u0901 \u0915\u0948\u0938\u0947 \u0909\u0917\u093e?
\n(\u0916) \u0909\u0938 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u093e \u092c\u0940\u091c \u0935\u0939\u093e\u0901 \u0915\u093f\u0938\u0928\u0947 \u0921\u093e\u0932\u093e?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n(\u0915) \u0909\u0938 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u0940 \u092c\u0940\u091c \u0938\u0947\u0964
\n(\u0916) \u0915\u094c\u0935\u093e \u0906\u0926\u093f \u092a\u0915\u094d\u0937\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0928\u0947 \u0909\u0938\u0915\u0947 \u092c\u0940\u091c \u0915\u094b \u0926\u0940\u0935\u093e\u0930 \u0915\u0940 \u0926\u0930\u093e\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u0921\u093e\u0932\u093e\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 10.
\n\u0909\u0938 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0915\u093e \u0928\u093e\u092e \u092a\u0924\u093e \u0915\u0930\u094b, \u091c\u093f\u0938\u0947 \u0924\u0941\u092e\u0928\u0947 \u0926\u0947\u0916\u093e\u0964
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0935\u0939 \u0935\u091f.\u0915\u093e \u092a\u094c\u0927\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u090f\u0928.\u0938\u0940.\u0908.\u0906\u0930.\u091f\u0940. \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 (\u092a\u0943\u0937\u094d\u0920 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 161)<\/strong>
\n\u0905\u092c\u094d\u0926\u0941\u0932 \u0928\u0947 \u0926\u0947\u0916\u093e \u0915\u093f \u0930\u093e\u0938\u094d\u0924\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u090f\u0915 \u092c\u0939\u0941\u0924 \u092c\u0921\u093c\u093e \u092a\u0947\u0921\u093c \u0917\u093f\u0930\u093e \u0939\u0941\u0906 \u0925\u093e\u0964 \u0909\u0938 \u092a\u0947\u0921\u093c \u0915\u0940 \u0915\u0941\u091b \u091f\u0942\u091f\u0940 \u0939\u0941\u0908 \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902 \u092d\u0940 \u0926\u093f\u0916\u093e\u0908 \u0926\u0940\u0902\u0964 \u0909\u0938\u0947 \u0905\u092a\u0928\u0947 \u0918\u0930 \u0915\u093e \u0928\u0940\u092e \u0915\u093e \u092a\u0947\u0921\u093c \u092f\u093e\u0926 \u0906 \u0917\u092f\u093e\u0964
\n\"NCERT<\/p>\n

\u0909\u0938\u0928\u0947 \u0938\u094b\u091a\u093e<\/strong>
\n\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 1.
\n\u0915\u094d\u092f\u093e \u0907\u0924\u0928\u0947 \u092c\u0921\u093c\u0947 \u092a\u0947\u0921\u093c \u0915\u094b \u0915\u093f\u0938\u0940 \u0928\u0947 \u0909\u0916\u093e\u0921\u093c\u093e \u0939\u094b\u0917\u093e \u092f\u093e \u092f\u0939 \u0905\u092a\u0928\u0947 \u0906\u092a \u0939\u0940 \u0917\u093f\u0930 \u0917\u092f\u093e?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092f\u0939 \u0905\u092a\u0928\u0947 \u0906\u092a \u0939\u0940 \u0906\u0901\u0927\u0940 \u0906\u0926\u093f \u0915\u0947 \u0915\u093e\u0930\u0923 \u0917\u093f\u0930 \u0917\u092f\u093e\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 2.
\n\u092f\u0939 \u092a\u0947\u0921\u093c \u0915\u093f\u0924\u0928\u093e \u092a\u0941\u0930\u093e\u0928\u093e \u0939\u094b\u0917\u093e?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092f\u0939 \u092a\u0947\u0921\u093c 50 \u0938\u093e\u0932 \u0938\u0947 \u091c\u094d\u092f\u093e\u0926\u093e \u092a\u0941\u0930\u093e\u0928\u093e \u0939\u094b\u0917\u093e\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 3.
\n\u091a\u093f\u0924\u094d\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u0926\u0947\u0916\u094b, \u0915\u0948\u0938\u0947 \u092a\u0947\u0921\u093c \u0915\u0947 \u091a\u093e\u0930\u094b\u0902 \u0924\u0930\u092b \u0915\u0940 \u091c\u092e\u0940\u0928 \u0938\u0940\u092e\u0947\u0902\u091f \u0938\u0947 \u092a\u0915\u094d\u0915\u0940 \u0915\u0940 \u0917\u0908 \u0939\u0948\u0964 \u0907\u0938\u0947 \u092c\u093e\u0930\u093f\u0936 \u0915\u093e \u092a\u093e\u0928\u0940 \u0915\u0948\u0938\u0947 \u092e\u093f\u0932\u0947\u0917\u093e?
\n\"NCERT
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0907\u0938\u0947 \u092a\u093e\u0928\u0940 \u0907\u0938\u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u092e\u093f\u0932\u0947\u0917\u093e, \u091c\u094b \u0915\u093f \u091c\u092e\u0940\u0928 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u093e\u092b\u0940 \u0905\u0902\u0926\u0930 \u0924\u0915 \u0917\u0908 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092c\u0924\u093e\u0913<\/strong>
\n\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 1.
\n\u0924\u0941\u092e\u094d\u0939\u093e\u0930\u0947 \u0907\u0932\u093e\u0915\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u092c\u0938\u0947 \u092a\u0941\u0930\u093e\u0928\u0947 \u092a\u0947\u0921\u093c \u0915\u094c\u0928-\u0938\u0947 \u0939\u0948\u0902? \u0905\u092a\u0928\u0947 \u092c\u0921\u093c\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u092a\u0924\u093e \u0915\u0930\u094b \u0915\u093f \u0935\u0947 \u092a\u0947\u0921\u093c \u0915\u093f\u0924\u0928\u0947 \u0938\u093e\u0932 \u092a\u0941\u0930\u093e\u0928\u0947 \u0939\u0948\u0902?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092e\u0947\u0930\u0947 \u0917\u093e\u0901\u0935 \u092e\u0947\u0902 \u0924\u093e\u0932\u093e\u092c \u0915\u0947 \u0915\u093f\u0928\u093e\u0930\u0947 \u090f\u0915 \u092c\u0939\u0941\u0924 \u092c\u0921\u093c\u093e \u0914\u0930 \u092a\u0941\u0930\u093e\u0928\u093e \u092a\u0940\u092a\u0932 \u0915\u093e \u092a\u0947\u0921\u093c \u0939\u0948\u0964 \u0935\u0939 150 \u0938\u093e\u0932 \u0938\u0947 \u092d\u0940 \u091c\u094d\u092f\u093e\u0926\u093e \u092a\u0941\u0930\u093e\u0928\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 2.
\n\u0915\u094d\u092f\u093e \u0915\u092d\u0940 \u0924\u0941\u092e\u0928\u0947 \u0915\u094b\u0908 \u092c\u0921\u093c\u093e \u092a\u0947\u0921\u093c \u0917\u093f\u0930\u093e \u0939\u0941\u0906 \u0926\u0947\u0916\u093e \u0939\u0948? \u0909\u0938\u0947 \u0926\u0947\u0916\u0915\u0930 \u0924\u0941\u092e\u0928\u0947 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0938\u094b\u091a\u093e?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0939\u093e\u0901, \u0928\u0926\u0940 \u0915\u0947 \u0915\u093f\u0928\u093e\u0930\u0947 \u090f\u0915 \u092c\u0921\u093c\u093e \u0938\u093e \u092a\u0940\u092a\u0932 \u0915\u093e \u092a\u0947\u0921\u093c \u092c\u093e\u0922\u093c \u0915\u0947 \u0915\u093e\u0930\u0923 \u0917\u093f\u0930\u093e \u0939\u0941\u0906 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 3.
\n\u0915\u094d\u092f\u093e \u0924\u0941\u092e\u0928\u0947 \u0915\u092d\u0940 \u0915\u094b\u0908 \u0910\u0938\u093e \u092a\u0947\u0921\u093c \u0926\u0947\u0916\u093e \u0939\u0948, \u091c\u093f\u0938\u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902, \u091f\u0939\u0928\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0932\u091f\u0915\u0924\u0940 \u0939\u094b\u0902?
\n\"NCERT
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0939\u093e\u0901, \u092e\u0948\u0928\u0947 \u0910\u0938\u093e \u092a\u0947\u0921\u093c \u0926\u0947\u0916\u093e \u0939\u0948, \u091c\u093f\u0938\u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947, \u091f\u0939\u0928\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0932\u091f\u0915\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902\u0964<\/p>\n

\u0906\u0913 \u0915\u0930\u0947\u0902<\/strong>
\n\u0915\u094d\u0932\u093e\u0938 \u092e\u0947\u0902 \u0924\u0940\u0928 \u092f\u093e \u091a\u093e\u0930 \u092c\u091a\u094d\u091a\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0938\u092e\u0942\u0939 \u092e\u0947\u0902 \u092c\u0901\u091f \u091c\u093e\u0913\u0964 \u0907\u0928 \u091a\u0940\u091c\u094b\u0902 \u0915\u094b \u0907\u0915\u091f\u094d\u0920\u093e \u0915\u0930\u094b-\u0915\u093e\u0901\u091a \u0915\u093e \u0917\u093f\u0932\u093e\u0938 \u092f\u093e \u091a\u094c\u0921\u093c\u0947 \u092e\u0941\u0901\u0939 \u0935\u093e\u0932\u0940 \u092c\u094b\u0924\u0932, \u0930\u0941\u0908, \u0930\u092c\u0930-\u092c\u0948\u0902\u0921 \u092f\u093e \u0927\u093e\u0917\u093e, \u0915\u0941\u091b \u0926\u093e\u0928\u0947 \u0938\u093e\u092c\u0942\u0924 \u092e\u0942\u0902\u0917, \u0917\u0947\u0939\u0942\u0901, \u092c\u093e\u091c\u0930\u093e, \u0938\u0930\u0938\u094b\u0902, \u091a\u0928\u093e \u092f\u093e \u0930\u093e\u091c\u092e\u093e\u0964\u0964 \u0905\u092c \u092f\u0939 \u092a\u094d\u0930\u092f\u094b\u0917 \u0915\u0930\u094b\u0964 \u0939\u0930 \u0938\u092e\u0942\u0939 \u0905\u0932\u0917-\u0905\u0932\u0917 \u092a\u094d\u0930\u0915\u093e\u0930 \u0915\u0947 \u092c\u0940\u091c \u0932\u0947\u0902\u0964 \u090f\u0915 \u0939\u0940 \u0924\u0930\u0939 \u0915\u0947 \u092a\u093e\u0901\u091a-\u091b\u0903 \u092c\u0940\u091c\u094b\u0902 \u0915\u094b \u090f\u0915 \u0915\u091f\u094b\u0930\u0940 \u092a\u093e\u0928\u0940 \u092e\u0947\u0902 \u0930\u093e\u0924 \u092d\u0930 \u092d\u093f\u0917\u094b \u0926\u094b\u0964 \u090f\u0915 \u0915\u093e\u0901\u091a \u0915\u093e \u0917\u093f\u0932\u093e\u0938 \u092f\u093e \u092b\u093f\u0930 \u091a\u094c\u0921\u093c\u0947 \u092e\u0941\u0901\u0939 \u0935\u093e\u0932\u0940 \u092c\u094b\u0924\u0932 \u0932\u094b\u0964 \u0907\u0938\u0915\u0947 \u092e\u0941\u0901\u0939 \u092a\u0930 \u0930\u0941\u0908 \u0915\u0940 \u090f\u0915 \u0924\u0939 \u0917\u0940\u0932\u0940 \u0915\u0930\u0915\u0947 \u0930\u0916\u094b\u0964 \u0907\u0938\u0947 \u0930\u092c\u0930-\u092c\u0948\u0902\u0921 \u092f\u093e \u0927\u093e\u0917\u0947 \u0938\u0947 \u092c\u093e\u0901\u0927 \u0926\u094b\u0964 \u092d\u0940\u0917\u0947 \u0939\u0941\u090f \u0907\u0928 \u092c\u0940\u091c\u094b\u0902 \u0915\u094b \u0917\u0940\u0932\u0940 \u0930\u0941\u0908 \u092a\u0930 \u0930\u0916\u094b\u0964 \u0927\u094d\u092f\u093e\u0928 \u0930\u0916\u0947\u0902 \u0915\u093f \u0930\u0941\u0908 \u0917\u0940\u0932\u0940 \u0930\u0939\u0947\u0964 \u0907\u0938\u0947 \u0926\u0938-\u092c\u093e\u0930\u0939 \u0926\u093f\u0928 \u0924\u0915 \u0930\u094b\u091c \u0926\u0947\u0916\u094b\u0964
\n\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 1.
\n\u0915\u094d\u092f\u093e \u092c\u0940\u091c\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u0947 \u0915\u0941\u091b \u0928\u093f\u0915\u0932\u0924\u093e \u0926\u093f\u0916\u093e\u0908 \u0926\u0947 \u0930\u0939\u0940 \u0939\u0948?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0939\u093e\u0901, \u092c\u0940\u091c\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u0947 \u0905\u0902\u0915\u0941\u0930\u0928 \u0928\u093f\u0915\u0932\u0924\u093e \u0926\u093f\u0916\u093e\u0908 \u0926\u0947 \u0930\u0939\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 2.
\n\u092a\u094c\u0927\u093e \u091a\u094c\u0925\u0947 \u0914\u0930 \u0906\u0920\u0935\u0947\u0902 \u0926\u093f\u0928 \u0915\u0948\u0938\u093e \u0932\u0917\u0924\u093e \u0939\u0948, \u0909\u0938\u0915\u093e \u091a\u093f\u0924\u094d\u0930 \u092c\u0928\u093e\u0913\u0964
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\"NCERT<\/p>\n

\u090f\u0928.\u0938\u0940.\u0908.\u0906\u0930.\u091f\u0940. \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 (\u092a\u0943\u0937\u094d\u0920 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 163)<\/strong>
\n\u0907\u0928 \u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0909\u0924\u094d\u0924\u0930: \u0915\u0949\u092a\u0940 \u092e\u0947\u0902 \u0932\u093f\u0916\u094b<\/strong>
\n\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 1.
\n\u0938\u0942\u0916\u0947 \u0914\u0930 \u092d\u093f\u0917\u094b\u092f\u0947 \u0939\u0941\u090f \u092c\u0940\u091c\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0905\u0902\u0924\u0930 \u0926\u093f\u0916\u0947?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092d\u0940\u0902\u0917\u0947 \u0939\u0941\u090f \u092c\u0940\u091c \u092b\u0942\u0932 \u0915\u0930 \u092c\u0921\u093c\u0947 \u0939\u094b \u0917\u092f\u0947 \u0925\u0947\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 2.
\n\u0905\u0917\u0930 \u0930\u0941\u0908 \u0938\u0942\u0916\u0940 \u0930\u0939 \u091c\u093e\u0924\u0940, \u0924\u094b \u0915\u094d\u092f\u093e \u0939\u094b\u0924\u093e?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0905\u0917\u0930 \u0930\u0942\u0908 \u0938\u0942\u0916\u0940 \u0930\u0939 \u091c\u093e\u0924\u0940, \u0924\u094b \u092c\u0940\u091c \u092e\u0947\u0902 \u0905\u0902\u0915\u0941\u0930 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0928\u093f\u0915\u0932\u0924\u093e\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 3.
\n\u091c\u0921\u093c \u0915\u093f\u0902\u0938 \u0924\u0930\u092b \u0909\u0917\u0940? \u0924\u0928\u093e \u0915\u093f\u0938 \u0924\u0930\u092b \u0909\u0917\u093e?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u091c\u0921\u093c \u0928\u0940\u091a\u0947 \u0915\u0940 \u0924\u0930\u092b \u0924\u0925\u093e \u0924\u0928\u093e \u090a\u092a\u0930 \u0915\u0940 \u0924\u0930\u092b \u0909\u0917\u0940\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 4.
\n\u092f\u0947 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0930\u0941\u0908 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u093f\u0924\u0928\u0947 \u092c\u0921\u093c\u0947 \u0939\u094b \u092a\u093e\u090f?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092a\u094c\u0927\u0947 \u0930\u0942\u0908 \u092e\u0947\u0902 \u0932\u0917\u092d\u0917 2 \u0938\u0947\u0902.\u092e\u0940. \u0924\u0915 \u092c\u0921\u093c\u0947 \u0939\u094b \u092a\u093e\u092f\u0947\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 5.
\n\u0915\u094d\u092f\u093e \u0938\u092d\u0940 \u092c\u0940\u091c\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u0947 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0928\u093f\u0915\u0932\u0947?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0928\u0939\u0940\u0902, \u0915\u0941\u091b \u092c\u0940\u091c\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u0947 \u092a\u094c\u0927\u0947 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0928\u093f\u0915\u0932\u0947\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 6.
\n\u091c\u0921\u093c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u0930\u0902\u0917 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0939\u0948?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u091c\u0921\u093c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u0930\u0902\u0917 \u0939\u0932\u094d\u0915\u093e \u092e\u091f\u092e\u0948\u0932\u0940 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 7.
\n\u0915\u094d\u092f\u093e \u0924\u0941\u092e\u094d\u0939\u0947\u0902 \u091c\u0921\u093c\u094b\u0902 \u092a\u0930 \u092c\u093e\u0932 \u0926\u093f\u0916\u093e\u0908 \u0926\u0947 \u0930\u0939\u0947 \u0939\u0948\u0902?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u091c\u0921\u093c\u094b\u0902 \u0915\u094b \u0917\u094c\u0930 \u0938\u0947 \u0926\u0947\u0916\u0928\u0947 \u092a\u0930 \u092c\u093e\u0932 \u0926\u093f\u0916\u093e\u0908 \u0926\u0947 \u0930\u0939\u0947 \u0939\u0948\u0902\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 8.
\n\u0907\u0928 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u094b \u0930\u0941\u0908 \u0938\u0947 \u0905\u0932\u0917 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0915\u0940 \u0915\u094b\u0936\u093f\u0936 \u0915\u0930\u094b\u0964 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0905\u0932\u0917 \u0915\u0930 \u092a\u093e\u090f? \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u094b \u0930\u0942\u0908 \u0938\u0947 \u0905\u0932\u0917 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u0920\u093f\u0928\u093e\u0908 \u0939\u094b \u0930\u0939\u0940 \u0939\u0948\u0964 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902\u0915\u093f \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902 \u0930\u0942\u0908 \u092e\u0947\u0902 \u0909\u0932\u091d \u0917\u0908 \u0939\u0948\u0902\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 9.
\n\u0924\u0941\u092e\u0928\u0947 \u0926\u0947\u0916\u093e \u0915\u093f \u091c\u0921\u093c\u094b\u0902 \u0928\u0947 \u0930\u0941\u0908 \u0915\u094b \u091c\u0915\u0921\u093c\u093e \u0939\u0941\u0906 \u0925\u093e\u0964 \u0924\u0941\u092e \u0915\u094d\u092f\u093e \u0938\u094b\u091a\u0924\u0947 \u0939\u094b, \u0915\u094d\u092f\u093e \u0907\u0938\u0940 \u0924\u0930\u0939 \u0938\u0947 \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902 \u092e\u093f\u091f\u094d\u091f\u0940 \u0915\u094b \u091c\u0915\u0921\u093c\u0947 \u0930\u0939\u0924\u0940
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0939\u093e\u0901, \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902 \u0907\u0938\u0940 \u0924\u0930\u0939 \u092e\u093f\u091f\u094d\u091f\u0940 \u0915\u094b \u091c\u0915\u0921\u093c\u0947 \u0930\u0939\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 10.
\n\u0905\u092a\u0928\u0947 \u0926\u094b\u0938\u094d\u0924\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0909\u0917\u093e\u092f\u0947 \u0939\u0941\u090f \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u094b \u092d\u0940 \u0926\u0947\u0916\u094b\u0964
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092e\u0947\u0930\u0947 \u0926\u094b\u0938\u094d\u0924\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u0909\u0917\u093e\u092f\u0947 \u0917\u092f\u0947 \u092a\u094c\u0927\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u094b\u0902 \u0928\u0947 \u092d\u0940 \u0930\u0942\u0908 \u0915\u094b \u091c\u0915\u0921\u093c \u0932\u093f\u092f\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u0915\u094d\u092f\u093e-\u0915\u094d\u092f\u093e \u092c\u0922\u093c\u0924\u093e \u0939\u0948?<\/strong>
\n\u0906\u0930\u093f\u092b \u0914\u0930 \u0930\u0942\u092a\u093e\u0932\u0940 \u092e\u0947\u0902 \u0906\u092a\u0938 \u092e\u0947\u0902 \u092c\u0939\u0938 \u091b\u093f\u0921\u093c \u0917\u0908 \u0915\u093f \u092f\u0947-\u092f\u0947 \u091a\u0940\u091c\u0947\u0902 \u092c\u0922\u093c\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902\u0964
\n\u0906\u0930\u093f\u092b-\u092a\u0924\u094d\u0924\u0947, \u092e\u0941\u0928\u094d\u0928\u093e, \u0915\u0932\u0940, \u092a\u093f\u0932\u094d\u0932\u093e, \u0928\u093e\u0916\u0942\u0928, \u0917\u093e\u0921\u093c\u0940
\n\u0930\u0942\u092a\u093e\u0932\u0940-\u091a\u093e\u0901\u0926, \u092a\u0947\u0921\u093c, \u092e\u0948\u0902, \u092c\u093e\u0932, \u0924\u0930\u092c\u0942\u091c, \u092e\u091a\u094d\u091b\u0930, \u0915\u094c\u0906
\n\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 1.
\n\u0924\u0941\u092e\u094d\u0939\u0947\u0902 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0932\u0917\u0924\u093e \u0939\u0948, \u0907\u0928\u092e\u0947\u0902 \u0938\u0947 \u0915\u094c\u0928-\u0915\u094c\u0928 \u0938\u0940 \u091a\u0940\u091c\u0947\u0902 \u092c\u0922\u093c\u0924\u0940 \u0939\u0948\u0902\u0964 \u0924\u0941\u092e \u092d\u0940 \u0905\u092a\u0928\u0940 \u090f\u0915 \u0938\u0942\u091a\u0940 \u092c\u0928\u093e\u0913 \u0914\u0930 \u0932\u093f\u0916\u094b\u0964
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092e\u0948\u0902, \u092c\u093e\u0926\u0932, \u091a\u093e\u0901\u0926, \u0928\u093e\u0916\u0942\u0928, \u092e\u0947\u0930\u093e \u091b\u094b\u091f\u093e \u092d\u093e\u0908, \u092e\u0947\u0930\u093e \u0915\u0941\u0924\u094d\u0924\u093e, \u091a\u093f\u0921\u093c\u093f\u092f\u093e, \u092c\u093e\u0932\u0964\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 2.
\n\u0924\u0941\u092e \u0905\u092a\u0928\u0947 \u092c\u093e\u0930\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u094b\u091a\u094b, \u0924\u0941\u092e \u0915\u093f\u0938-\u0915\u093f\u0938 \u0924\u0930\u0939 \u0938\u0947 \u092a\u093f\u091b\u0932\u0947 \u0915\u0941\u091b \u0935\u0930\u094d\u0937\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u092c\u0926\u0932\u0947 \u0939\u094b, \u091c\u0948\u0938\u0947
\n\u0915\u094d\u092f\u093e \u0924\u0941\u092e\u094d\u0939\u093e\u0930\u0940 \u0932\u092e\u094d\u092c\u093e\u0908 \u092c\u0922\u093c\u0940 \u0939\u0948?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0939\u093e\u0901, \u092c\u0922\u093c\u0940 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 3.
\n\u092a\u093f\u091b\u0932\u0947 \u090f\u0915 \u0938\u093e\u0932 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u093f\u0924\u0928\u0940?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u092a\u093f\u091b\u0932\u0947 \u090f\u0915 \u0938\u093e\u0932 \u092e\u0947\u0902 \u092e\u0947\u0930\u0940 \u0932\u092e\u094d\u092c\u093e\u0908 3 \u0907\u0902\u091a \u092c\u0922\u093c\u0940 \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 4.
\n\u0938\u094b\u091a\u094b, \u0905\u0917\u0930 \u0924\u0941\u092e\u0928\u0947 \u0905\u092a\u0928\u0947 \u0928\u093e\u0916\u0942\u0928 \u0915\u092d\u0940 \u0915\u093e\u091f\u0947 \u0939\u0940 \u0928 \u0939\u094b\u0924\u0947, \u0924\u094b \u0935\u0947 \u0915\u093f\u0924\u0928\u0947 \u092c\u0921\u093c\u0947 \u0939\u094b\u0924\u0947? \u0905\u092a\u0928\u0940 \u0915\u0949\u092a\u0940 \u092e\u0947\u0902 \u0909\u0928\u0915\u093e \u091a\u093f\u0924\u094d\u0930 \u092c\u0928\u093e\u0915\u0930 \u0926\u093f\u0916\u093e\u0913\u0964
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\"NCERT<\/p>\n

\u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 5.
\n\u0924\u0941\u092e\u094d\u0939\u093e\u0930\u0947 \u0936\u0930\u0940\u0930 \u0915\u0940 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0910\u0938\u0940 \u0915\u094b\u0908 \u091a\u0940\u091c \u0939\u0948, \u091c\u094b \u092c\u0922\u093c\u0924\u0940 \u0930\u0939\u0924\u0940 \u0939\u0948? \u0915\u094d\u092f\u093e \u0909\u0938\u0947 \u0938\u092e\u092f-\u0938\u092e\u092f \u092a\u0930 \u0915\u093e\u091f\u0928\u093e \u092a\u0921\u093c\u0924\u093e \u0939\u0948?
\n\u0909\u0924\u094d\u0924\u0930:
\n\u0939\u093e\u0901, \u0926\u094b \u091a\u0940\u091c\u0947\u0902 \u092c\u093e\u0932 \u090f\u0935 \u0928\u093e\u0916\u0942\u0928 \u0939\u092e\u0947\u0936\u093e \u092c\u0922\u093c\u0924\u093e \u0930\u0939\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 \u0909\u0938\u0947 \u0938\u092e\u092f-\u0938\u092e\u092f \u092a\u0930 \u0915\u093e\u091f\u0928\u093e \u092a\u0921\u093c\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964<\/p>\n

NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928<\/a><\/h5>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932 \u090f\u0928.\u0938\u0940.\u0908.\u0906\u0930.\u091f\u0940. \u092a\u093e\u0920\u094d\u092f\u092a\u0941\u0938\u094d\u0924\u0915 (\u092a\u0943\u0937\u094d\u0920 \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e 158) \u092a\u094d\u0930\u0936\u094d\u0928 1. \u0918\u093e\u0938 \u0915\u093e \u091b\u094b\u091f\u093e-\u0938\u093e \u092a\u094c\u0927\u093e \u092d\u0940 \u0906\u0938\u093e\u0928\u0940 \u0938\u0947 \u0915\u094d\u092f\u094b\u0902 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0928\u093f\u0915\u0932 \u092a\u093e\u092f\u093e, \u091c\u092c\u0915\u093f \u092e\u091f\u0930 \u0915\u0940 \u092c\u0947\u0932 \u0915\u0947 \u0938\u0939\u093e\u0930\u0947 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0932\u0917\u0940 \u0921\u0902\u0921\u0940 \u090f\u0915 \u091d\u091f\u0915\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u0917\u093f\u0930 \u0917\u0908? \u0909\u0924\u094d\u0924\u0930: \u0918\u093e\u0938 \u0915\u0940 \u091c\u0921\u093c\u0947\u0902 \u091c\u092e\u0940\u0928 \u092e\u0947\u0902 \u0917\u0939\u0930\u093e\u0908 \u0924\u0915 \u091c\u093e\u0915\u0930 \u092a\u094c\u0927\u0947 …<\/p>\n","protected":false},"author":27,"featured_media":0,"comment_status":"closed","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"spay_email":""},"categories":[2],"tags":[],"yoast_head":"\nNCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932 - CBSE Labs<\/title>\n<meta name=\"description\" content=\"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932 are part of NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928. Here we have given NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932.\" \/>\n<meta name=\"robots\" content=\"index, follow, max-snippet:-1, max-image-preview:large, max-video-preview:-1\" \/>\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/\" \/>\n<meta property=\"og:locale\" content=\"en_US\" \/>\n<meta property=\"og:type\" content=\"article\" \/>\n<meta property=\"og:title\" content=\"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932\" \/>\n<meta property=\"og:description\" content=\"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932 are part of NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928. Here we have given NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932.\" \/>\n<meta property=\"og:url\" content=\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/\" \/>\n<meta property=\"og:site_name\" content=\"CBSE Labs\" \/>\n<meta property=\"article:publisher\" content=\"https:\/\/www.facebook.com\/ncertsolutionsbooks\/\" \/>\n<meta property=\"article:published_time\" content=\"2019-05-27T14:29:25+00:00\" \/>\n<meta property=\"article:modified_time\" content=\"2021-09-18T09:49:50+00:00\" \/>\n<meta property=\"og:image\" content=\"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-content\/uploads\/2016\/08\/NCERT-Solutions-for-Class-4-\u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923-\u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928-Chapter-19-\u091c\u095c\u094b\u0902-\u0915\u093e-\u091c\u093e\u0932-1.png\" \/>\n<meta name=\"twitter:card\" content=\"summary\" \/>\n<meta name=\"twitter:creator\" content=\"@learncbse\" \/>\n<meta name=\"twitter:site\" content=\"@learncbse\" \/>\n<meta name=\"twitter:label1\" content=\"Written by\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data1\" content=\"Sastry CBSE\" \/>\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\"@context\":\"https:\/\/schema.org\",\"@graph\":[{\"@type\":\"Organization\",\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/#organization\",\"name\":\"LearnCBSE\",\"url\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/\",\"sameAs\":[\"https:\/\/www.facebook.com\/ncertsolutionsbooks\/\",\"https:\/\/www.instagram.com\/learncbse.in\/\",\"https:\/\/www.youtube.com\/user\/CBSEPapers\",\"https:\/\/in.pinterest.com\/learncbsein\/\",\"https:\/\/twitter.com\/learncbse\"],\"logo\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/#logo\",\"inLanguage\":\"en-US\",\"url\":\"https:\/\/i0.wp.com\/www.cbselabs.com\/wp-content\/uploads\/2017\/01\/LearnCBSE.in_.png?fit=210%2C198&ssl=1\",\"contentUrl\":\"https:\/\/i0.wp.com\/www.cbselabs.com\/wp-content\/uploads\/2017\/01\/LearnCBSE.in_.png?fit=210%2C198&ssl=1\",\"width\":210,\"height\":198,\"caption\":\"LearnCBSE\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/#logo\"}},{\"@type\":\"WebSite\",\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/#website\",\"url\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/\",\"name\":\"CBSE Labs\",\"description\":\"NCERT Solutions for Class 6, 7, 8, 9, 10, 11 and 12\",\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/#organization\"},\"potentialAction\":[{\"@type\":\"SearchAction\",\"target\":{\"@type\":\"EntryPoint\",\"urlTemplate\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/?s={search_term_string}\"},\"query-input\":\"required name=search_term_string\"}],\"inLanguage\":\"en-US\"},{\"@type\":\"ImageObject\",\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#primaryimage\",\"inLanguage\":\"en-US\",\"url\":\"https:\/\/i0.wp.com\/www.cbselabs.com\/wp-content\/uploads\/2016\/08\/NCERT-Solutions-for-Class-4-\\u092a\\u0930\\u094d\\u092f\\u093e\\u0935\\u0930\\u0923-\\u0905\\u0927\\u094d\\u092f\\u092f\\u0928-Chapter-19-\\u091c\\u095c\\u094b\\u0902-\\u0915\\u093e-\\u091c\\u093e\\u0932-1.png?fit=555%2C216&ssl=1\",\"contentUrl\":\"https:\/\/i0.wp.com\/www.cbselabs.com\/wp-content\/uploads\/2016\/08\/NCERT-Solutions-for-Class-4-\\u092a\\u0930\\u094d\\u092f\\u093e\\u0935\\u0930\\u0923-\\u0905\\u0927\\u094d\\u092f\\u092f\\u0928-Chapter-19-\\u091c\\u095c\\u094b\\u0902-\\u0915\\u093e-\\u091c\\u093e\\u0932-1.png?fit=555%2C216&ssl=1\",\"width\":555,\"height\":216,\"caption\":\"NCERT Solutions for Class 4 \\u092a\\u0930\\u094d\\u092f\\u093e\\u0935\\u0930\\u0923 \\u0905\\u0927\\u094d\\u092f\\u092f\\u0928 Chapter 19 \\u091c\\u095c\\u094b\\u0902 \\u0915\\u093e \\u091c\\u093e\\u0932 1\"},{\"@type\":\"WebPage\",\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#webpage\",\"url\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/\",\"name\":\"NCERT Solutions for Class 4 \\u092a\\u0930\\u094d\\u092f\\u093e\\u0935\\u0930\\u0923 \\u0905\\u0927\\u094d\\u092f\\u092f\\u0928 Chapter 19 \\u091c\\u095c\\u094b\\u0902 \\u0915\\u093e \\u091c\\u093e\\u0932 - CBSE Labs\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/#website\"},\"primaryImageOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#primaryimage\"},\"datePublished\":\"2019-05-27T14:29:25+00:00\",\"dateModified\":\"2021-09-18T09:49:50+00:00\",\"description\":\"NCERT Solutions for Class 4 \\u092a\\u0930\\u094d\\u092f\\u093e\\u0935\\u0930\\u0923 \\u0905\\u0927\\u094d\\u092f\\u092f\\u0928 Chapter 19 \\u091c\\u095c\\u094b\\u0902 \\u0915\\u093e \\u091c\\u093e\\u0932 are part of NCERT Solutions for Class 4 \\u092a\\u0930\\u094d\\u092f\\u093e\\u0935\\u0930\\u0923 \\u0905\\u0927\\u094d\\u092f\\u092f\\u0928. Here we have given NCERT Solutions for Class 4 \\u092a\\u0930\\u094d\\u092f\\u093e\\u0935\\u0930\\u0923 \\u0905\\u0927\\u094d\\u092f\\u092f\\u0928 Chapter 19 \\u091c\\u095c\\u094b\\u0902 \\u0915\\u093e \\u091c\\u093e\\u0932.\",\"breadcrumb\":{\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#breadcrumb\"},\"inLanguage\":\"en-US\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"ReadAction\",\"target\":[\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/\"]}]},{\"@type\":\"BreadcrumbList\",\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#breadcrumb\",\"itemListElement\":[{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":1,\"name\":\"Home\",\"item\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":2,\"name\":\"NCERT Solutions for Class 4 \\u092a\\u0930\\u094d\\u092f\\u093e\\u0935\\u0930\\u0923 \\u0905\\u0927\\u094d\\u092f\\u092f\\u0928 Chapter 19 \\u091c\\u095c\\u094b\\u0902 \\u0915\\u093e \\u091c\\u093e\\u0932\"}]},{\"@type\":\"Article\",\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#article\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#webpage\"},\"author\":{\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/#\/schema\/person\/61b9daccbdd8635544055b7568d50f43\"},\"headline\":\"NCERT Solutions for Class 4 \\u092a\\u0930\\u094d\\u092f\\u093e\\u0935\\u0930\\u0923 \\u0905\\u0927\\u094d\\u092f\\u092f\\u0928 Chapter 19 \\u091c\\u095c\\u094b\\u0902 \\u0915\\u093e \\u091c\\u093e\\u0932\",\"datePublished\":\"2019-05-27T14:29:25+00:00\",\"dateModified\":\"2021-09-18T09:49:50+00:00\",\"mainEntityOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#webpage\"},\"wordCount\":42,\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/#organization\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#primaryimage\"},\"thumbnailUrl\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-content\/uploads\/2016\/08\/NCERT-Solutions-for-Class-4-\\u092a\\u0930\\u094d\\u092f\\u093e\\u0935\\u0930\\u0923-\\u0905\\u0927\\u094d\\u092f\\u092f\\u0928-Chapter-19-\\u091c\\u095c\\u094b\\u0902-\\u0915\\u093e-\\u091c\\u093e\\u0932-1.png\",\"articleSection\":[\"CBSE\"],\"inLanguage\":\"en-US\"},{\"@type\":\"Person\",\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/#\/schema\/person\/61b9daccbdd8635544055b7568d50f43\",\"name\":\"Sastry CBSE\",\"image\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"@id\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/#personlogo\",\"inLanguage\":\"en-US\",\"url\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/d97564d7fa0c644fd231068e890b0736?s=96&d=mm&r=g\",\"contentUrl\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/d97564d7fa0c644fd231068e890b0736?s=96&d=mm&r=g\",\"caption\":\"Sastry CBSE\"},\"sameAs\":[\"http:\/\/www.recruitmenttopper.com\/\"],\"url\":\"https:\/\/www.cbselabs.com\/author\/sastry-cbse\/\"}]}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO Premium plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932 - CBSE Labs","description":"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932 are part of NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928. Here we have given NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932.","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"canonical":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/","og_locale":"en_US","og_type":"article","og_title":"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932","og_description":"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932 are part of NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928. Here we have given NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932.","og_url":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/","og_site_name":"CBSE Labs","article_publisher":"https:\/\/www.facebook.com\/ncertsolutionsbooks\/","article_published_time":"2019-05-27T14:29:25+00:00","article_modified_time":"2021-09-18T09:49:50+00:00","og_image":[{"url":"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-content\/uploads\/2016\/08\/NCERT-Solutions-for-Class-4-\u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923-\u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928-Chapter-19-\u091c\u095c\u094b\u0902-\u0915\u093e-\u091c\u093e\u0932-1.png"}],"twitter_card":"summary","twitter_creator":"@learncbse","twitter_site":"@learncbse","twitter_misc":{"Written by":"Sastry CBSE"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"Organization","@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/#organization","name":"LearnCBSE","url":"https:\/\/www.cbselabs.com\/","sameAs":["https:\/\/www.facebook.com\/ncertsolutionsbooks\/","https:\/\/www.instagram.com\/learncbse.in\/","https:\/\/www.youtube.com\/user\/CBSEPapers","https:\/\/in.pinterest.com\/learncbsein\/","https:\/\/twitter.com\/learncbse"],"logo":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/#logo","inLanguage":"en-US","url":"https:\/\/i0.wp.com\/www.cbselabs.com\/wp-content\/uploads\/2017\/01\/LearnCBSE.in_.png?fit=210%2C198&ssl=1","contentUrl":"https:\/\/i0.wp.com\/www.cbselabs.com\/wp-content\/uploads\/2017\/01\/LearnCBSE.in_.png?fit=210%2C198&ssl=1","width":210,"height":198,"caption":"LearnCBSE"},"image":{"@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/#logo"}},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/#website","url":"https:\/\/www.cbselabs.com\/","name":"CBSE Labs","description":"NCERT Solutions for Class 6, 7, 8, 9, 10, 11 and 12","publisher":{"@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/#organization"},"potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/www.cbselabs.com\/?s={search_term_string}"},"query-input":"required name=search_term_string"}],"inLanguage":"en-US"},{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#primaryimage","inLanguage":"en-US","url":"https:\/\/i0.wp.com\/www.cbselabs.com\/wp-content\/uploads\/2016\/08\/NCERT-Solutions-for-Class-4-\u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923-\u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928-Chapter-19-\u091c\u095c\u094b\u0902-\u0915\u093e-\u091c\u093e\u0932-1.png?fit=555%2C216&ssl=1","contentUrl":"https:\/\/i0.wp.com\/www.cbselabs.com\/wp-content\/uploads\/2016\/08\/NCERT-Solutions-for-Class-4-\u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923-\u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928-Chapter-19-\u091c\u095c\u094b\u0902-\u0915\u093e-\u091c\u093e\u0932-1.png?fit=555%2C216&ssl=1","width":555,"height":216,"caption":"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932 1"},{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#webpage","url":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/","name":"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932 - CBSE Labs","isPartOf":{"@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/#website"},"primaryImageOfPage":{"@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#primaryimage"},"datePublished":"2019-05-27T14:29:25+00:00","dateModified":"2021-09-18T09:49:50+00:00","description":"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932 are part of NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928. Here we have given NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932.","breadcrumb":{"@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#breadcrumb"},"inLanguage":"en-US","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/"]}]},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Home","item":"https:\/\/www.cbselabs.com\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932"}]},{"@type":"Article","@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#article","isPartOf":{"@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#webpage"},"author":{"@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/#\/schema\/person\/61b9daccbdd8635544055b7568d50f43"},"headline":"NCERT Solutions for Class 4 \u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923 \u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928 Chapter 19 \u091c\u095c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u091c\u093e\u0932","datePublished":"2019-05-27T14:29:25+00:00","dateModified":"2021-09-18T09:49:50+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#webpage"},"wordCount":42,"publisher":{"@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/#organization"},"image":{"@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/ncert-solutions-for-class-4-paryavaran-adyayan-chapter-19-jadon-ka-jal\/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-content\/uploads\/2016\/08\/NCERT-Solutions-for-Class-4-\u092a\u0930\u094d\u092f\u093e\u0935\u0930\u0923-\u0905\u0927\u094d\u092f\u092f\u0928-Chapter-19-\u091c\u095c\u094b\u0902-\u0915\u093e-\u091c\u093e\u0932-1.png","articleSection":["CBSE"],"inLanguage":"en-US"},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/#\/schema\/person\/61b9daccbdd8635544055b7568d50f43","name":"Sastry CBSE","image":{"@type":"ImageObject","@id":"https:\/\/www.cbselabs.com\/#personlogo","inLanguage":"en-US","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/d97564d7fa0c644fd231068e890b0736?s=96&d=mm&r=g","contentUrl":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/d97564d7fa0c644fd231068e890b0736?s=96&d=mm&r=g","caption":"Sastry CBSE"},"sameAs":["http:\/\/www.recruitmenttopper.com\/"],"url":"https:\/\/www.cbselabs.com\/author\/sastry-cbse\/"}]}},"jetpack_featured_media_url":"","_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/29876"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/27"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=29876"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/29876\/revisions"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=29876"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=29876"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.cbselabs.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=29876"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}